Finansowanie: Niemieckie Towarzystwo Naukowe (DFG, Deutsche Forschungsgemeinschaft)

Czas trwania: styczeń 2017 - grudzień 2019

Dojrzała przedsiębiorczość nabiera impetu – zarówno pod względem liczby „dojrzałych przedsiębiorców”, jak ich społecznopolitycznego i ekonomicznego znaczenia. Przedmiotem niniejszego projektu jest proces zakładania własnego przedsiębiorstwa przez osoby w starszym wieku, analizowany z perspektywy wcześniejszej ścieżki kariery. Jego celem jest odpowiedź na pytanie, jak doświadczenie życiowe determinuje przejście na samozatrudnienie.

Użyte w tytule wyrażenie “dojrzały przedsiębiorca” ma podwójne znaczenie. Z jednej strony, chodzi o dojrzałość w sensie wieku metrykalnego (tj. 50+), z drugiej zaś o doświadczenie życiowe i zawodowe przedsiębiorcy, a także jego społeczny, ludzki i (często) ekonomiczny kapitał. Projekt bada wpływ indywidualnych i instytucjonalnych uwarunkowań na proces kształtowania dojrzałych przedsiębiorców. Zaproponowana tutaj teza głosi, że motywacje przedsiębiorcze i działalność osób w starszym wieku są wynikiem zarówno dynamicznej relacji między ich życiem osobistym a karierą zawodową, jak i społeczno-strukturalnego kontekstu, w jakim przedsiębiorcy funkcjonują oraz oddziaływania formalnych i nieformalnych instytucji.

Projekt analizuje zjawisko dojrzałej przedsiębiorczości z perspektywy biegu życia, przez co skupia się na badaniu dynamiki procesu. Badania uwzględniają analizę nie tylko przeszłych wydarzeń i trajektorii, ale również indywidualnych planów na przyszłość i prognoz rozwoju. Perspektywę analizy biegu życia zdecydowano się przyjąć z kilku istotnych powodów. Po pierwsze, różnorodne doświadczenie życiowe i akumulacja społecznego, ludzkiego i często również ekonomicznego kapitału, które są decydujące przy zakładaniu własnego biznesu w starszym wieku, są tym, co odróżnia dojrzałych od młodych przedsiębiorców. Po drugie, perspektywa biegu życia pozwala na zbadanie zmieniających się modeli nowoczesnego cyklu życia (takich jak destandardyzacja i deinstytucjonalizacja), jak i na analizę związku między życiem prywatnym i zawodowym pojedynczych aktorów społecznych. Ponadto, projekt zwraca uwagę także na rolę ekspertów (z instytucji państwowych, organizacji pozarządowych i sektora prywatnego), jako tych aktorów, którzy mają wpływ nie tylko na tworzenie polityki regulującej dojrzałe przedsiębiorstwa, ale także na to, jak dojrzali przedsiębiorcy są postrzegani i przedstawiani.

W projekcie przyjęto podejście integracyjne i wykorzystano jakościowe metody badawcze, w ramach których zaplanowano wywiady indywidualne ze starszymi przedsiębiorcami i ekspertami w Niemczech (zachodnich i wschodnich) i w Polsce. Dodatkowo, w ramach projektu partnerskiego z Uniwersytetem w Karlstadzie przeprowadzone zostaną wywiady w Szwecji. Projekt zakłada, że biografie i postawy dojrzałych przedsiębiorców z byłych państw socjalistycznych (Polska, obszar byłego DDR) wykazywać będą podobieństwa, które jednocześnie odróżniać je będą od państw dojrzałego kapitalizmu (Niemcy Zachodnie, Szwecja).

Projekt w innowacyjny sposób przyczyni się do badania dojrzałej przedsiębiorczości w starzejących się społeczeństwach w kontekście współczesnej akademickiej i politycznej debaty o alternatywnych modelach działalności gospodarczej osób w starszym wieku. Ponadto celem badania jest dostarczenie empirycznych dowodów do studiowania dynamiki zmian i trajektorii w nowoczesnym biegu życia na przykładzie przedsiębiorców.